विश्वास नेपाली
हरेक देश राजनीतिक नेतृत्व र उसको कार्यदिशमा चलिरहेको हुन्छ । देशलाई विगार्ने कि समृद्ध बनाउने ? देशलाई कङ्गाल बनाउने की धनी बनाउने ? प्रगती पथमा लैजाने की भष्ट्रचारमा चुर्लुम्म डुवाउने ? या यथास्थितीमै चलाउने ? कस्तो खालको राजनीतिक अभ्यास गर्ने ? कस्तो रणनीति निर्धारण गर्ने भन्ने निक्र्यौल राजनीतिक व्यवस्था र नेतृत्वले गर्ने हुन् । राजनीतिक नेतृत्व चयन गर्ने काम भने जनताबाट हुन्छन् । विश्वको राजनीतिक अभ्यास यही हो । विश्वका सबै देशको अवस्था एउटै छैनन् । नेपालमा विगत र वर्तमानको अभ्यास हेरौं, समीक्षा गरौं । नेतृत्वबाट बाँडिएको समाजवादी सपना र नेपाली जनताको वर्तमान अवस्था हेरौं । ती कति पुरा भए वा भएनन् ?
२०७२ साल असोज ३ गते जारी भएको नेपालको नयाँ संविधानको प्रस्तावनामै लेखियो, लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यतामा आधारित समाजवादप्रति प्रतिवद्ध रही समृद्ध राष्ट्र निर्माण गर्ने । संविधानको मूल ध्येय यही हो ।
एउटा नेपाली किसानको सपना के हुन्छ ? राम्रो घर ! उसको परिवारलाई पुग्ने खाद्यान्न ! उत्पादनका लागि जमिन । सहज बीउ, मलको उपलब्धता । खाना पुगेर बढी भएको उत्पादन बिक्री वितरणका लागि बजारको व्यवस्था । छोराछोरीलाई निःशुल्क शिक्षा । रोग लाग्दा गाउँमै औषधोमुलो ।
एउटा विद्यार्थीको सपना के हुन्छ ? आफ्नै देशमा निःशुल्क शिक्षा । योग्यताअनुसार रोजगारीको अवसर । एउटा जनताले के चाहन्छ ? बसोबासको लागि सुरक्षित घर । छोराछोरीलाई निःशुल्क शिक्षा । योग्यता र क्षमताअनुसार काम । काम अनुसारको पारिश्रमिक । निःशुल्क र सर्वशुलभ स्वास्थ्य सेवा ।
एउटा दलितको सपना के हुन्छ ? विभेद रहित समाज । विना भेदभाव सामाजिक क्रियाकलापहरूमा समान सहभागिता । अझै भनौं समाजमा रहेका अन्य मानिसहरूलाईझै बराबरी सम्मान र व्यवहार, विना भेदभाव राजनीतिक सहभागिता, सिप, दक्षता र क्षमता अनुसारको काम र कामअनुसार पारिश्रमिक ।
एकजना महिलाको सपना के हुन्छ ? महिला भएकै कारण परिवार र समाजबाट फरक (भेदभावजन्य) व्यवहार नहोस् । छोरा सरह शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी र सम्पत्तिमा बराबरी पहुँच र स्वतन्त्रता ।
ऊ बेला बिपी कोइरालाले देखेको समाजवादी सपना थियो, ‘हरेक नेपालीको घरमा एउटा दुहुनो गाई, एक हल गोरु, गरिखान पुग्ने जमिन, औषधीमुलो गर्न र सन्तानलाई शिक्षा दिन सक्ने अवस्था होस् । उनले तत्कालिन समयमा भनेका थिए, हलो जोतिरहेको किसानको तस्विर हेरेर योजना बनाउनु ।’ यो उहिलेको कुरा भयो ।
फरक जाती, भाषा, भूगोल, समुदाय, वर्ग, लिङ्गको आधारमा मानिसहरूका आफ्नै आफ्ना सपना र चाहनाहरू हुन्छन् । ति सबैभित्रको मुख्य कुरा भनेको भोक लाग्दा पेट भर्न सक्ने अवस्था र हैसियत होस् । सबैको आफ्नै घर होस् । शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारीमा दक्षता र क्षमता अनुसार अवशर प्राप्त होस् । र सबै मानिस भेदभावरहित वातावरण र व्यवहारमा आत्मसम्मानपूर्वक बाच्न सकुन् ।
तर, अहिले पनि यी फगत सपनामै सिमित छन् । सपना धेरै पहिलदेखिको हो । जव जव कम्युनिष्टहरूको नेपालमा उदय भयो यस्ता सपनाहरू धेरै बाँडिए । राजनीतिक दस्तावेजहरूले यही भन्छ । अनि जनताको मन मनमा अव केही हुन्छ भन्ने आशा पलायो । त्यही आशा अनुरुप वर्तमान कम्युनिष्ट पार्टीलाई केही परिवर्तन गर्छ भन्ने आशा राख्दै पहिलो शक्ति बनाएका हुन् ।
हामीकहाँ स्वास्थ्य उपचार सेवा अत्यन्तै महंगो छ । व्यापक निजीकरण छ । स्वास्थ्यको व्यापार चर्काे छ । जो सँग पैसा छ, उसले स्वास्थ्य सेवा सहजै पाउँछ, जो सँग छैन, उसले सिटामोल समेत नपाएर अकालमै मर्नु पर्ने अवस्था छ । अरु त के अहिले कोरोनाको महाव्याधीको अवस्थामा समेत सरकारले जनतालाई आफैं उपचार गर्नु भनिसकेको अवस्था छ । अव पैसा नहुने जनता मर्ने ?
शिक्षाको व्यापार झन् झन् बढ्दै गएको छ । शिक्षामा निजीकरण चुलिँदो छ । गरिबको छोराछोरीले अव शिक्षा लिन नसक्ने अवस्था बन्ला जस्तो भइसकेको छ । धनीलाई त्यसको मतलव छैन । हातमा डिग्रीका सर्टिफिकेट लिएका शिक्षित बेरोजगारी दर बढ्दो छ । अधिकाशं युवाहरू विदेशी भूमिमा पसिना बगाई रहेका छन्, त्यसैबाट आफ्नो परिवारको जीविकोपार्जन गर्न बाध्य छन् । अनि बढ्दो छ, राजनीतिक व्यवस्था प्रति तिव्र आक्रोस् ।
ऊ बेला बिपी कोइरालाले देखेको समाजवादी सपना थियो, ‘हरेक नेपालीको घरमा एउटा दुहुनो गाई, एक हल गोरु, गरिखान पुग्ने जमिन, औषधीमुलो गर्न र सन्तानलाई शिक्षा दिन सक्ने अवस्था होस् । उनले तत्कालिन समयमा भनेका थिए, हलो जोतिरहेको किसानको तस्विर हेरेर योजना बनाउनु ।’ यो उहिलेको कुरा भयो ।
समाजमा हुने र नहुनेबीचको विभेद कायमै छ । भेदभाव कायमै छ । जातजाती र धर्ममा विभेद छँदै छ । वर्षाैदेखिको पितृसत्तात्मक अभ्यास छँदैछ । सामाजिक रूपमा वहिष्करणहरू छँदै छ । वर्गिय असमानताहरू थुप्रै छन् । आर्थिक रूपमा वञ्चितीकरण छँदै छ । राजनीतिक निषेधहरू छँदैछ ।
अहिलेका कम्युनिष्ट पार्टीहरूले बाँडेको समाजवादी सपना हेरौं । ‘हरेक घर घरमा रोजगारी, भूमिहीनलाई जग्गा र घर, किसानलाई जमिन र खेतीपातीमा अनुदान, किसान परिचय पत्र, उत्पादनको उचित बजारीकरण, निःशुल्क शिक्षा र स्वास्थ्य, बीमा, गाउँ गाउँमा सडक, विजुली, विद्यालय र अस्पताल, सबैको आर्थिक उन्नती, धनी र गरिबी बीच समानता, सामाजिक समानता र भेदभावरहित समाज, समतामुलक समाजको अभ्यास, भोकमरीको अन्त्य, गरिबलाई रासन कार्ड, क्षमता अनुसारको काम र दाम, व्यवस्थित सहरीकरण, ग्रामीण क्षेत्रको उचित विकास, युवाहरूलाई स्वरोगजारमुलक व्यवसायमा सहयोग आदी ।’
यी सपनाहरू पटक पटक बाँडिएका थिए र छन् । दलको घोषणा पत्र र दस्तावेजहरू, कार्यनीतिहरूमा लेखिएका छन् । अभिलेखन भएका छन् । तर के यी नाराहरूको अभ्यास भएको छ त ? छैन । किन हाम्रो नेतृत्व यस्ता सपनाहरू बाँडिरहन्छन् तर काम गर्दैनन् ? बहस आवश्यक छ ।
हामी कस्तो खालको समाजवाद चाहन्छौं । नेपाल सुहाउँदो समाजवादी व्यवस्थाको अभ्यास कस्तो हो ? त्यसको बहस छलफल र सम्वादहरू अघि बढेको छ की छैन ? त्यसको लागि कुनै अध्ययन र अनुसन्धानहरू सुरुवात भएका छन् की छैनन् ? संविधानमा लेखिएको केही शव्द बाहेक अन्त केही प्रगती भएको छैन । नत, हाम्रो नेतृत्वले यसको खोजी नै गर्न सुरुवात गरेको छ । फगत यी सपनामै सिमित छन् ।
विना अध्ययन र अभ्यास समाजवादी व्यवस्था कसरी लागु हुन्छ ? समाजवादी व्यवस्थाले व्यक्तिको क्षमताअनुसारको काम र सोअनुसारका दामको परिकल्पना गर्दछ । तर, हामीकहाँ शिक्षित बेरोजगारीको सङ्ख्या समेत दिन दु गुना रात चौगुना बढ्दै गएको छ । नेपालमा गरिबीमा बाँच्न बाध्य धेरै छन् । भोमकरीमा बाँच्न बाध्य धेरै छन् । सुकुमबासी धेरै छन् । भूमिहीन धेरै छन् । मोही किसान धेरै छन् । हरूवा चरुवा छन् । हलि हलिया छन् । अधिँया कमाउने छन् । ठेक्कामा कमाउने छन् । कमलरी बस्ने छन् । दास दासी छँदै छन । केही धनी छन्, धेरै गरिब छन् । साना किसान धेरै छन् । जसले वर्षभरी माटोमा घोटिँदा पनि खान पुग्दैन । असमानता छ । विभेद छ । वञ्चितीकरण छ । राजनीतिमा पहँुच हुने खाने कै छ । झन् झन् बेरोजगारी दर बढेकै छ । समस्या बढेकै छ । स्वदेशमा अवसर नपाएर विदेशीने लर्काे बढ्दो छ । मनलाग्दी छँदै छ । भ्रष्टचार बढेकै छ । वेथिती बढेकै छ । अनि हामी भन्न सक्छौं, के हामी समाजवादी यात्रामा छौं ?
मुलुकमा लामो सङ्घर्ष र हजारौंको बलिदानीबाट परिवर्तन आयो । परिवर्तनको लागि दश वर्षे जनयुद्ध, त्यसपछिको जनआन्दोलमा धेरैले बलिदानी दिनु प¥र्याे ।
परिवर्तित व्यवस्था अनुसार सिंहदरबार गाउँघरमा आयो । सत्ता आयो । शक्ति आयो । एक तन्त्रिय शासन अन्त्य भयो । लोकतन्त्र आयो । गणतन्त्र आयो । केन्द्रीकृत शासन व्यवस्था विकेन्द्रीकरण भयो । जनताको छोराछोरी नै नेतृत्वमा हुने भए । अव दुःखका दिन गयो । जनता सुखी हुनेछन् । समृद्ध हुनेछन् । धेरै सपना बाँडियो । यही भनियो तर, खै के आयो ? जनताको जीवन उस्तै छ ? कसले समीक्षा गरेको छ ?
एउटा असल नेतृत्वले धेरै गर्न सक्छन् भन्ने उदाहरणहरू विश्वमा देखिएकै छ । यसकारण राजनीतिक नेतृत्वले आफ्नो राजनीतिक दल, पार्टी र सङ्गठनलाई पहिला अनुशासन राख्न सक्ने हो भने पक्कै पनि त्यसले सम्पूर्ण मुलुककै हित र विकास हुने काम गर्न सक्छ ।
राजनीति विग्रीएको छ । वडा अध्यक्षदेखि मन्त्री हुन ठूला ठूला पैसा खर्च गर्नुपर्ने परिपाटी बसिसकेको छ । यो प्रक्रिया टिकट लिने बेलादेखि नै सुरु हुन्छ । चुनावमा जो जससँग पैसा छ, उही नै उम्मेदवार हुने परिपाटी बसेको छ । हामी अभ्यास पुँजीवादीको पनि चरम रुपको गर्दै छौं, अनि गफ चाहिँ समाजवादको दिँदैछौं ।
हरेक ५ वर्षमा हुने निर्वाचनमा लाखदेखि करोडसम्म खर्च गर्नुपर्ने अवस्था बनिसकेको छ । राजनीतिक पदलाई पैसासँग तैलिन थालिएका छन् । राम्रो बाटो बाट त यत्ति धेरै पैसा आउँदैन होला ! यसलाई उग्र पूजीँबादी अभ्यास भन्दा के फरक पर्लार ? एउटा सानो सामान खरिद गर्न पनि कमिसन र भष्ट्रचार । केही मन्त्रीको त बार्गेनिङ्ग गरेवापत पद नै गइसक्यो । यही हो त समाजवादी अभ्यास ?
४ वर्ष पहिले भएको स्थानीय तहको निर्वाचनमा राजनीतिक नेतृत्वले तयार गरेको घोषणा पत्र र समृद्धिको खाका हेर्ने हो भने ओहो ! देश ५ वर्ष भित्र कायापलट हुनेछ ! समृद्ध हुने छ ! विश्वका अन्य विकसित मुलुककै हैसियतमा नेपाल पुग्नेछ । तर, ती मिथ्या कागजमा मात्र सिमित हुँदैछन् ।
हिजोको दिनमा जनतासामू ‘निहुरिमुन्टि न’ भएर भोट माग्न जनताको दैलो दैलोमा पुगेका नेताहरू चुनाव जितेको भोलिपल्टदेखि तिनै जनतालाई चिन्दैनन् । चुनाव अघि कोरिएका समृद्धिको खाका कहाँ कता रद्दिको टोकरीमा फालियो उनीहरूलाई पत्तो छैन । चुनावपछि कुनै पनि दिन त्यो राजनीतिक चुनावी घोषणा पत्र पल्टाएर हेरिँदैन । समीक्षा गरिदैन । जवाफदेहिता र उत्तरदायित्व शून्य ।
अनि मौलायो वेथिति, भष्ट्रचार, कमिसन । स्थानीय तहमा नीतिगत भष्ट्रचार बढी मौलाएको समाचारहरू आइरहेका छन् । बेरुजुको ग्राफ उक्लदो छ । हरेक दिन जसो मिडियामा स्थानीय तहको जनप्रतिनिधिको वेथितिको समाचार पढ्नुपर्ने अवस्था छ । आफन्त, नातागोता, आसेपासेले मात्रै अवसरहरू पाएका छन् । ति जनता जसले ठूलो आशा राखेर भोट दिए अहँ उनीहरूको जीवनमा खास परिवर्तन आउन सकेन । अनि हामी समाजवादी अर्थ व्यवस्थाको कुरा गरिरहेका छौं !
समाजमा हुने र नहुनेबीचको विभेद कायमै छ । भेदभाव कायमै छ । जातजाती र धर्ममा विभेद छँदै छ । वर्षाैदेखिको पितृसत्तात्मक अभ्यास छँदैछ । सामाजिक रूपमा वहिष्करणहरू छँदै छ । वर्गिय असमानताहरू थुप्रै छन् । आर्थिक रूपमा वञ्चितीकरण छँदै छ । राजनीतिक निषेधहरू छँदैछ । यावत समस्याहरू छँदैछ । यस्ता समस्याहरू समाधानको लागि कहिँ कतैबाट पनि पहल भएको देखिँदैन । कुरामा कम्युनिष्ट व्यवहारमा सामन्ती सोंच हावी । यस्तो खालको नेतृत्व हामीसँग छ । यस्तो अवस्थामा हामीले समाजवादी व्यवस्थाको कल्पना कसरी गर्न सक्छौं ?
अहिले देशभर ७५३ स्थानीय तहमध्ये अधिकाशं ठाउँमा कम्युनिष्ट नेतृत्वको स्थानीय सरकार छ । केन्द्रीय र प्रदेश सरकारको नेतृत्व पनि कम्युनिष्टकै हातमा छ । यस्तो अवस्थामा केन्द्रीय नेतृत्व एक खालको राजनीतिक अनुशासनमा बसेर कम्तिमा ५ वर्षको कार्यकाल पुरापुर चलाउने हो भने पनि त्यसले मुलुकमा धेरै समृद्धिको काम गर्न सक्ने आशा गर्न सकिन्छ । यो पनि अव त ढिला भइसक्यो । अवको डेढ वर्षपछि नयाँ चुनाव हुँदैछ ।
हामीले ध्यान दिएनांैं । निर्वाचित जनप्रतिनिधिले जे चाहन्छ त्यही गरोस् भनेर छाडिदियौं । गर्नुपर्ने के थियो भने निर्वाचित जनप्रतिनिधिहरूलाई विना हस्तक्षेप काम गर्न दिने । र बाहिर रहेका पार्टीका नेतृत्व र कार्यकर्ताबाट उनीहरूलाई गाइड गर्ने, बेलाबेला समीक्षा गर्ने, प्रश्न गर्ने र निरन्तर अनुगमन, सकारात्मक आलोचनात्मक टिप्पणीहरू गर्ने र सुझाव दिने, कामको अवलोकन गर्ने र निगरानी राख्ने । तर, यो कसैले गरेनौं ! यस्तो अभ्यास किन नगर्ने ? यदी हामी यस्तो अभ्यास पनि गर्न सक्दैनौं भने समाजवादी व्यवस्थापको सपना बाँडेर कहाँ पुग्न सक्छौं ।
हिजोको दिनमा ठूला ठूला सपनाहरू बाँडियो । ठूला ठूला आश्वासनहरू बाँडियो । सोझा सिँदा जनताले पत्याए । विश्वास गरे । आफ्नो काँधमा बोकेर नेताहरूलाई देशको शासन सत्तामा पठाए । नेतृत्व तहमा पु¥याए । त्यहाँ पुगेपछि ती सपनाहरू उनीहरूले भुले ।
राजनीतिक नेतृत्व, कर्मचारी र ठूला व्यापारी र व्यवसायी कमिसन, भष्ट्रचारको यात्रामा मात्र लाग्न थालेपछि अनि कसरी परिवर्तन सम्भव छ र ? यता हेरे नि भष्ट्रचार, उता हेरे नि भष्ट्रचार । यता हेरे नी वेथिति । उता हेरे नि वेथिति । यस्तो भएपछि आजकल सामाजिक सञ्चालमा नेतृत्व प्रति गरिने गाली गलौज पनि सामान्य लाग्न थालिसकेको छ । जनताको आक्रोस सामान्य छ ।
अहिलेका प्रधानमन्त्री केपी ओलीले गर्न नखोजेको भन्ने चाहिँ मलाई लाग्दैन । कम्तिमा उनले समृद्ध नेपाल र सुखी नेपालीको सपना देखेका छन् । ती सपनाहरू बाडेका छन् । केही गर्न पनि खोजेका छन् तर, पारा उही भने झै हाम्रो राजनीतिक खिँचातानी र राजनीतिक अनुशासनहिनताको पराकाष्ट यति मौलाएको छ की त्यसलाई पार लगाउन बढो गाह्रो छ । उनी राजनीतिक सन्तुलन मिलाउनमै अधिकाशं समय व्यथित गरिरहेका छन् ।
‘समृद्ध नेपाल र सुखी नेपाली’को सपना बाँडेर आफैं पुरा हुने होइन । जवकी हामी अभ्यासमा मेखो मार्दैनौं भने त्यो फगत जनता भुलाउने गफ मात्र हुन सक्छ, अरु केही होइन ।
एउटा असल नेतृत्वले धेरै गर्न सक्छन् भन्ने उदाहरणहरू विश्वमा देखिएकै छ । यसकारण राजनीतिक नेतृत्वले आफ्नो राजनीतिक दल, पार्टी र सङ्गठनलाई पहिला अनुशासन राख्न सक्ने हो भने पक्कै पनि त्यसले सम्पूर्ण मुलुककै हित र विकास हुने काम गर्न सक्छ ।
राजनीतिक पार्टीका आफ्नो निश्चित विधान, कार्ययोजना, घोषणापत्रहरू, र नीति नियमहरू हुन्छन् र छन्, ती व्यवहारिक कार्यान्वयनमा आएका छन्, छैनन् समीक्षा हुँदैनन् । ती देखाउने कागजमा मात्र सिमित छन् ।
हामीले सुनेका छौं करोडौं कार्यकर्ता भएको चिनिया कम्युनिष्ट पार्टीमा कठोर अनुशासन छ । पार्टीका नेता कार्यकर्ता कठोर अनुशासनको पालना गर्छन् । माथिल्लो नेतृत्व तहबाट आएका विचार र रणनीतिलाई तल्लो तहका कार्यकर्ता र जनतासम्म पु¥याउनको लागि उनीहरू लागि पर्छन् । त्यही भएर त त्यहाँ पार्टीले चाहे जस्तो राजनीतिक अभ्यास भइरहेको छ । अहिले चीन विश्वको शक्तिशाली देश भन्ने दौडमा छ । ऊ पुग्छ पनि । हामी कहाँ छौं ? केही महिना पहिला चिनिया कम्युनिष्ट पार्टीका नेताहरूले काठमाडौंमा नेकपा नेताहरूलाई यो विषयमा केही दिन प्रशिक्षण नै दिएको थियो । त्यो सिद्धान्त अभ्यासमा लागु भएको छ की छैन ?
राजनीतिमा अनुशासन महत्वपूर्ण पक्ष हुन्छ भन्नलाई विकसित देशको उदाहरणहरू हेर्नुपर्ने हुन्छ । नेता र कार्यकर्ता अनुशासनमा बस्न सकेनन् भने त्यो पार्टीले लिएको विचार कार्य नीति सफल हुँदैन । अनि देशको विकास पनि हुन सक्दैन । अहिलेको नेकपामा पनि त्यही देखिएको छ ।
हिजोको दिनमा ठूला ठूला सपनाहरू बाँडियो । ठूला ठूला आश्वासनहरू बाँडियो । सोझा सिँदा जनताले पत्याए । विश्वास गरे । आफ्नो काँधमा बोकेर नेताहरूलाई देशको शासन सत्तामा पठाए । नेतृत्व तहमा पु¥याए । त्यहाँ पुगेपछि ती सपनाहरू उनीहरूले भुले । जनताहरूको आशा पनि क्रमशः मर्दै गयो । आक्रोस बढ्दै गयो । समस्या बढ्दै गयो । अहिले भएको पनि यही हो ।
समाजवादी सपना जसरी बाँडिएको छ । त्यसलाई यर्थाथमा रूपान्तरण गर्न कठिन छ । अहिलेको राजनीतिक अभ्यासलाई हेर्ने हो भने समाजवादको उल्टो अभ्यास भइरहेको छ । पुँजीपतिको पक्ष पोषण गर्ने र उनीहरूकै कार्यनीतिमा देशको राजनीतिक व्यवस्था चलिरहेको छ । यो कुरा कृषि मन्त्री घनश्याम भुषालले एउटा कार्यक्रममा आक्रोसको रूपमा पोखेको सुनियो ।
हामी हेरौं न, ७५३ स्थानीय तहमा प्रमुख नेतृत्व कुन वर्गका मानिसहरूले गरिरहेका छन्, संघीय र प्रदेश सभा अनि राष्ट्रिय सभाको सांसद्हरू कुन वर्गबाट बढी प्रतिनिधित्व गर्छन् ? गरिब कि धनी ? यो बहसको विषय हुनु पर्छ की पर्दैन ?
कहिले हुने सम्पूर्ण नेपालीको आर्थिक हैसियत बराबरी ? कहिले हुने सम्पन्न ? कहिले हुन्छ समृद्ध ? कहिले हुने सुखी अनि खुसी ? कहिले हुने भेदभावरहित सामाजिक व्यवस्थाको अभ्यास ? यी र यस्ता प्रश्नहरू वर्तमान सरकार प्रति दिनहुँ उठीरहेका छन् । अहिले सरकारको नेतृत्व गरिरहेको दल र नेता कार्यकर्ताले बाँडेको सपना अनि त्यो सपना पुरा गर्नको लागि भइरहेको अभ्यास चित्त बुझ्दो नभएपछि प्रश्न स्वभाविक पनि देखिन्छ ।
अनि हामी समाजवादी व्यवस्थाको कुरा गरिरहेका छौँ । सामाजवादी अभ्यासको कुरा गरिरहेका छौं । कम्युनिष्ट शासनको कुरा गरिरहेका छौं । लोकतान्त्रिक अभ्यासको कुरा गरिरहेका छौं । यो कसरी सम्भव छ होला र ? जवसम्म राजनीतिक अनुशासन हुँदैन ।
राजनीतिक नेतृत्वले हामी के गरिरहेका छौं । हामीले के बोलेका थियौं । के प्रतिवद्धता गरेका थियौं । ती कति पुरा गरिए वा गर्ने प्रयास गरियो । हामीले जनतालाई घर घरमा गएर बाँडेको समाजवादी सपनाको यात्रा तय भयो की भएन ? हामी गलत बाटोमा हिडिरहेका छौं की सही ? हामीले केही अभ्यास सुरुवात ग¥यौं की गरेनौं त्यो विषयमा समीक्षा गर्न ढिला भएन र ?
0 comments:
Post a Comment